Otobüs bileti satış siteleri
İstatistiklere bakılırsa ülkemizde internet kullanımı her yıl katlanarak büyümekte. Bizi asıl ilgilendiren bölüm internet kullanımının artmasının yanında internetten yapılan alışverişe olan halkın ilgisidir.
Türkiye’de yaklaşık 48 milyon internet kullanıcısı var ve bu kullanıcıların yüzde 87’sini oluşturan 41,5 milyonu interneti istisnasız her gün kullanıyor. Bu kitlenin internet üzerinde e-posta okumak ve sosyal ağlara girmek haricinde en sık yaptığı eylem, online ürün bilgisi aramak.
Türkiye’nin yalnızca 1 aylık e-ticaret kullanıcı etkinliklerine baktığımızda, internet kullanıcılarının yüzde 52’sinin satın almak üzere online ürün veya hizmet aradığını, bir online perakende mağazasını ziyaret ettiğini, yüzde 43’ünün de bu satın almayı yaptığını yayınlanan 2017 yılı istatiklerden görüyoruz. Bu oranlar bize, 29,92 milyon kişinin e-ticaret sitelerinden online alışveriş yaptığını, 30,8 milyar TL’lik Türkiye e-ticaret hacmi içerisinde kişi başı yıllık 1.029 TL harcama yapıldığını açıkça gösteriyor.
www.marketingturkiye.com.tr/haberler/rakamlarla-2017-turkiye-e-ticaret-istatistikleri/
Son bir yılı kapsayan dönemde internet üzerinden online alışveriş %20 lerden 32 lere yükselmiş ve bu alana ilgi her geçen gün artmaktadır.
İnsanların mal, ürün veya hizmetlerini internet üzerinden satın almaları beraberinde bazı sektörler oluşturuyor ve alıcı arttıkça satıcı da çoğalıyor. Online Ticaret adı verilen bu sektör kendi içinde bölümlere ayrılıyor. Her gün internet üzerinden online ticaret ile sayısız kategoride ürün ve hizmet alışverişi gerçekleştirilmektedir.
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde web ve mobil tabanlı yazılım çözümleri sunan, kısacası “İnternet Teknolojisi’nin getirdiği kolaylıklar sayesinde e ticaret de her yıl artarak gelişmektedir.
Bu yazımda İnternet üzerinden, otobüs bileti satan online satış sitelerinden bahsedeceğim.
Şehirler arası otobüs biletlerini satan birden çok ulusal ve uluslararası site olmasına rağmen yurt içi satışlarda biri başı çekiyor. Yazılım firması olarak sektörün kullandığı bilet satış programın alt yapısının kullanarak, bu avantajı sağlamayı bilmiş ve ortak satış sistemini oluşturmuştur. Sektör olarak birleşip böyle bir ortak satış sistemi oluşturamadığımız için hayata geçirenleri tebrik ederiz.
Bir çok işletmenin biletini satan bilet satış sitelerinden başka seyahat organizasyonu tur satışı ve amacıyla kurulmuş uçak, tren, gemi ve konaklama satan siteler de sektörümüze ilgi göstererek otobüs biletlerinin de bu siteler üzerinden satmaktadırlar.
Öncelikli olarak elektronik ticaretin bir parçası olan internet üzerinden bilet satışının uzun bir süredir ülkemizde uygulanmadığını öncelikle uçak, tren, rent a car, otel, eğlence, konser, biletlerinin uzun yıllardan beri internet üzerinden kolaylıkla satın alınabildiğini hepimiz biliyoruz ve bu nimetten ihtiyaç duyduğumuzda bizde istifade ediyoruz. Dünyada moda olan, kişinin, internet üzerinden seyahat planlamasını özgürce kendisinin yapabilmesidir. Seyahatlerin bireyin tercihine bırakılmasıdır. İnternet ve seyahat siteleri bize bu imkanı sağlayabiliyor. İnternet üzerinden satın aldığımız hizmetlerin kağıt çıktısına bile ihtiyaç duymuyoruz.
Karayolu yolcu taşımacılığı sektöründe otobüs işletmeleri web sitelerinden internet üzerinden bilet satışını uzun yıllardan beri yapabiliyorlar. Ancak burada istenen sonucu elde edemedik.
İki temel sorun var birincisi, bilet satış acenteleri ikincisi ise kontenjan ayrılması kontenjan dışındaki biletlerin internette satışına izin verilmesidir.
Yasa ve yönetmelikler açısından bakıldığında ise elektonik ortamda alınan biletin fiziki olarak seyahat süresince yolcuda bulundurulması zorunluluğudur. Bu sorunun çözümü işletmelerin, uçaklarda olduğu gibi elektronik bilete geçmesidir.
Bu iki konuda çok yazı yazdım sonuç olarak yeterli mesafeyi alamadık. E Bilete geçen sadece bir işletme oldu!
E Biletin sektöre faydaları biliniyor, ancak nedense mesafe alınamıyor.
Elektronik ortamda satılan biletlerin gerek işletmenin web sitesi üzerinden olsun gerekse ortak bilet satış sistemleri üzerinden olsun mutlaka kağıt bilete dönüştürülmesi yasal zorunluktur.
Dolayısıyla ortak bilet satış sistemlerinin verdikleri çıktılar yasal olarak bilet kabul edilemez.
Bilet olabilmesi için e bilet olması şarttır.
Şimdi sektörün iş kaybı ve yolcuların diğer ulaşım sistemlerine kayması nedeniyle ciddi olarak bazı konular daha sık gündeme getirilmeye başlandı.
Otobüs işletmeleri olarak desteklediğimiz büyüttüğümüz çoğalmalarına vesile olduğumuz bilet satış acentelerinin gerekli olup olmadığını ve geleceğini şimdi açıkça tartışıyoruz.
Aklın yolu birdir, dünyayı yeniden keşf etmeye gerek yoktur. Seyahat acentelerinin durumu ortada
artık hiç bir kimse uçak bileti almak için seyahat acentesine gitmiyor. Siz gidiyormusunuz?
Peki ben gitmiyor isem, benim yolcum neden gitsin ve veya gitmeye mahkum olsun!
Biz hala neyi tartışıyoruz! Bu kadar acente ne olacak? Bu sektörün acenteleri düşünecek onları yaşatacak hali kalmadı. Kendisi bitme noktasına geldi anlı şanlı firmalarımız güç durumda.
Acentelerin durumunu düşünürken biz sekör olarak bittik.
Kendi sektörümüzün dışında dünyada neler oluyor? Dünyada gelişmiş ülkelerde otobüs taşımacılığı sektöründe bilet satış acenteliği uygulaması var mı? Bakmıyoruz, sormuyoruz, araştırmıyoruz.
Kara düzen eski alışkanlıklarımızla devam ediyoruz ve bu durumun sürdürülebilir olduğunu düşünüyoruz.
Dünyada olduğu gibi ülkemizde de artık seyahat alışkanlıkları uygulamaları değişmiştir.
İşinin, operasyon, pazarlama, kontol ve denetimimini elektonik ortama taşımayanın kurumsallaşması işini eski alışkanlıklarla yürütmesinin imkanı hiç bir sektörde kalmamıştır.
Özellikle globalleşen dünyada sınırlar ortadan kalktı. İş yapma modeli değişti. İnsanların çoğunluğu şehirlerde yaşıyor. Şehirlerde yaşayan insanlar için zaman ve zamanı değerlendirme önemli hale geldi. İnsanlar bir takım kolaylıklara internet sayesinde sahip oldu. Her şey İnternet ve cep telefonu mobil uygulamaları sayesinde kolaylaştı. Dünyanın her hangi bir yerinden,her şeyi satın alabiliyor rezervasyon yaptırabiliyor sipariş verebiliyorsunuz. Taahhüt edilen günde siparişiniz kapınıza teslim ediliyor.
İnternet üzerinden satış yapan ortak bilet satış sistemleriyle ilgili bazı bilgiler vermek istiyorum.
Bu siteler üzerinden yapılan satışlar yıllık 40 Milyon yolcuya ulaştı. Bu rakam araştırmam sonucunda elde ettiğim, gayrı resmi rakamdır. Karayolu yolcu taşıma sektörü şehirler arası yıllık 200 Milyon yolcu taşıdığımız düşünüldüğünde ciddi bir rakam.
Yani sektörden önemli bir miktarda kazanç elde edildiği görülmektedir. Her beş yolcudan bir bu siteler üzerinden otobüs bileti satın almış bu ciddi bir rakam ve her yıl artacak.
Bu pastanın yarısını, sadece bir satış sitesi gerçekleştiriyor. İkinci ve üçüncü sıradaki işletmeler ise bu pastadan daha küçük pay almalarına rağmen çok ciddi çalışmalar ve pazarlama taktikleri uygulayarak faaliyetlerini sürdürüyorlar. Örneğin ücretsiz bilet satış programı öneriyorlar. Komisyon miktarlarını potansiyeli yüksek olan işletmelerde düşürüyor, potansiyeli az olanlardan ise daha yüksek hizmet bedeli istiyorlar.
Dikkat çekmek istediğim bizim sektörümüzde bizim dışımızda biletlerimizi internet üzerinden satmak için çok ciddi bir rekabet yaşanıyor. Hatta yabancı yatırımcılar bile bu sitelerden birini yakın bir zamanda satın aldılar. Burada bizim farkında olmadığımız ciddi bir sekör ve pazar oluştu.
Bu pazarı cazip kılan web üzerinde tıkır tıkır 24 saat çalışan, dünyanın her yerinden ulaşılabilen bir yazılım ve program sayesinde gerçekleştirilmesidir.
Tabi ki bir ekip işi, yatırım işi, biz sektör olarak bu zekayı ve bilgiyi kullanamadığımız geleceği göremediğimiz için gerçekleştirenleri takdir ediyorum.
Bizim bundan beş yıl önce yaptığımız ,öneri ve uyarılarımız sektörce dikkate alınmadığı içinde sektör adına üzülüyorum. Oysaki gelin sektörün IATA sını kuralım, e bilete geçelim ortak bilet satış platformu oluşturalım, uçaklarda uygulanan biletleme sistemin benzer uygulamaya geçelim dediğimde henüz çok erken ve ütopik bulunmuş fikrimize itibar edilmemişti.
Sektörümüzde uygulanmasa da bilindiği üzere uçak seyahatlerinde önceden alınan biletler hem ekonomik hem de sonraki rahatlıklar için son derece önemlidir. Uçak şirketleri ve ilan ettikleri seferlerde bir an önce biletlerin satılmasını ister ve kurduğu bir yazılım sayesinde, talebin yoğun olması halinde fiyatı otomatik olarak yükseltip, talebin az olması halinde düşürerek doluluğu arttırarak seferi doldurmayı ve verimliliği amaçlarlar. Yazılımları buna göre yapılmıştır.
Operasyon olarak siz indirim ve artışın oranını belirlersiniz. Yazılım bunu otomatik olarak takip eder ve ayarlar.
Geçmiş her haliyle geçmiştir, biz geleceğe bakalım. Tartışma zamanı bitti, şimdi uygulama zamanıdır.
Ancak bilet satış acentelerini kaldıralım, derken sektörün üzerinde yeni kamburlar, yeni tröstler tekeller de yaratmayalım.
Dikkat edeceğimiz bazı hususlar var!
Karayolu yolcu taşımacılığı faaliyetlerinde tarifeli ve düzenli seferlerin gerçekleştirilmesinde işletmenin sorumlulukları ve yükümlülükleri hepimizce bilinmektedir. Öncelikle yolcu hakları önceliklidir ve tarifeli seferlerin gerçekleştirilmesi şarttır.
Tüm yükümlülüklerimiz ve sorumluluklarımız yasa ve yönetmelikler kapsamında yolcuya yöneliktir. Seyahatin başlangıç noktasından varış noktasına kadar işletmenin yolcu tarafından satın alınan taşıma taahhüdünde, yolcunun seyahatini tamamlaması ve seyahat güvenliği esastır.
Yolcunun tercih ettiği işletmenin, gerek kendi kurumsal bilet satış ofisinden fiziki olarak bilet alması veya kurumsal web sitesi sitemi üzerinden web veya online işlem hizmetlerinden faydalanarak internet ten bilet satın alması, fiziki bilete dönüştürülmese bile işletmenin yükümlülüğünü ve sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Bir ortak bilet satış sitesine tüm veya kısıtlı seferlerinin biletlerinin satış yetkisini, sözleşme yaparak veya yapmayarak vermesi de yolcuya karşı sorumluluğunu, yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz.
Bir internet sitesi kurup komisyon karşılığı sektörümüzden para kazanan bilet satış sitelerinin de sorumluluğu,sözleşme yapılması halinde, Ticaret kanunu hükümlerine tabi olmasına rağmen, Karayolu yolcu taşımacılığı mevzuatı açısından bakıldığında Acente F1, F2 yetki belgesi alması ve otobüs işletmesiyle sözleşme yaparak biletini satabilmesi zorunluluğu vardır.
Bunun dışında elektronik ortamda da olsa acente olmadan işletmenin biletiniz satamaz.
Bu yetkinin verilmesi halinde, İşletme ve bilet satış acentesi olarak yapılan işlemlerden ve satılan biletlerden müteselsilen yolcuya karşı sorumludur.
4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ve Yönetmeliğine göre internet üzerinden de olsa acentelerin 10 dan fazla otobüs işletmesinin, biletlerinin satılmasınına müsaade etmemektedir.
Ancak görüyorum ki yüzlerce otobüs işletmesinin biletleri elektronik ortamda bu sitelerin üzerinden satılmaktadır. Acente olmaları durumunda 10 dan fazla işletme ile sözleşme yaparak hangi ortamda olursa olsun bilet satamazlar. Yasa ve yönetmeliğin hangi boşluğundan istifade ediyorlar bilmiyorum.
Biletin elektronik ortamda satılması, bu durumu değiştirmez. Dolayısıyla otobüs işletmesinin mutlaka bu ortak bilet satış siteleriyle Acentelik sözleşmesi yapması zorunluluktur.
Peki yönetmelik bu izni vermemesine rağmen ,elektronik ortamda para kazanmanın bütün inceliklerini ve püf noktalarını bilen bu siteler bu işi nasıl yapabiliyorlar açıkçası bizim sayemizde ve desteklerimizle yapabiliyorlar. Acentelik sözleşmesi yapmıyoruz hatta hiç bir sözleşme yapmadan,kural koymadan, e ticaretin yasal kurallarına uymadan bu sitelere bu yetkiyi veriyoruz.
Doğrudur işletme açısından yeni bir satış kanalıdır. Bilet satış maliyetini düşürmektedir.
İşletmenin Acentelere ödediği hizmet bedeli azalmaktadır. Bunların hepsi doğru!
Ancak bu izni verirken kendi hukukumuzu yeteri kadar koruyabiliyor muyuz?. Kolumuzu verirken yarın gövdemizi kaptırmayalım.
İşini doğru yapan, sözleşme yapan, kurallarını koyan, kurumsal işletmeleri ve bilinen marka oluşturmuş, sektörce tanınan uzun yıllardan beri sektöre hizmet veren bilet satış sitelerini ayrı tutuyorum.
Bu ilişkilerde de eksiklikler ve yanlışlar görüyorum! Mevcut durumun işletmelerin aleyhine, ortak satış sitelerinin lehine olduğunu görüyorum.
Bir örnek vermek istiyorum, benim operasyon programımı kullanıyorsan, benim ortak satış programımın dışında elektronik ortamda ulusal ve uluslararası bir başka ortak satış sisteminde satış yapamazsın!
Benimle sözleşme yapar isen, kuralları ben koyar komisyon oranlarını ben belirlerim.
Sözleşme süresini ben belirlerim veya en az 3 yıldır gibi.
Yolcu bilet bedelini ben alırım. Kredi kartıyla benim benim hesabıma geçer, hizmet bedelini keser bilet bedelini işletme hesabına 15 er veya aylık dönemler halinde gönderirim! (Mali açıdan soru işareti)
Haftalık, on beş günde veya aylık mahsuplaşırım!
Komisyon veya hizmet bedeli ücretini fatura ederim.
Sormak istediğim bu ve bunun gibi önümüze getirilen uygulamalar doğru mu? Sektörün menfaatine mi? Çalışma şartlarını belirleyen otobüs işletmesi mi? Ortak bilet satış sistemleri mi olmalıdır.
Uygulamaya baktığımızda farkında olmadan çalışma şartlarını belirleyen bilet satış siteleri gibi görülüyor.
Yukarıda Karayolu Taşıma Kanunu açısından değerlendirmemi yazdım. Mutlaka Acente F1, F2 Yetki belgesi almak zorundadırlar.
Mali açıdan bakıldığında mahsuplaşmanın yedi gün içinde yapılması zorunluluğu vardır.
Acente olarak işletme adına bilet kestiği içi, bilet bedelinin otobüs işletmesinin hesabına komisyon kesmeden yatırılması gerekir. Her yolcu bileti için 7 günlük dönemlerle acente hizmet bedeli faturası keserek işletmeden bu hak edişi alabilir. Burada kesilen biletlerin tarihi ve resmi bilet numaralarını belirtmek zorundadır.
Uzun yıllardan beri sektörün içinde olmak, hizmet vermek ayrı bir konudur;
Takdir hizmet alanlarındır.
Yasa ve yönetmeliklere uygun faaliyet göstermek zorunluluğu bu sektörde her işletme için geçerlidir.
İntenet üzerinden hiçbir sorumluluk taşımadan bilet satmanın bir ayrıcalığı olamaz. Yasa ve yönetmelikler açıktır.
Yasa ve yönetmeliklerde düzenleme gerekiyor mu? Evet gerekiyor. İnternet üzerinden bilet satış
siteleri ve portalleri faaliyetlerinin düzenlenmesi gerekiyor.
Konunun bir başka boyutu var. Federasyonumuza gelen yolcu ve işletme şikayetlerinden biliyorum ki adı sanı belli olmayan, işletmenin bile böyle bir satış sitesinde olduğundan, biletinin bile satıldığından habersiz olduğu,
web ortamında otobüs bileti satışı yapan siteler var. Sürekli yeni isimler markalar duyuyoruz.
Bu korsan siteler yüzünden bir çok yolcu mağdur edilmiş, para kaptırmış ,seyahat edememiştir.
Bunun kamu ve sektör tarafından bilinmesinde ve bir an önce tedbir alınmasında sektörümüz açısından fayda vardır.
Böylece tıpkı ulaşım aracının önünde uzanan berrak yol gibi, kendi satış grafiklerinin yollarını da görmüş olurlar. Her şirket, daha sonrası için bir mülk, bir materyal haline gelecek şeyleri önceden satıp rahat etmek ister. Özellikle ulaşım araçlarının sektörel bakış açısı budur. Bu nedenle önceden alınan biletler daha ucuz olmaktadır.
Aynı zamanda erken rezarvasyonun bir diğer önceliği ve güzelliği de daha ön koltuklardan ya da cam kenarı gibi istenilen yerlerden yer ayırtılması ve bilet alabilmesidir. Bu da kullanıcıların her zaman ve çoğunlukla, internet üzerinden bilet satışı gerçekleştiren siteleri takip etmelerini ve bu alanları çok daha sık kullanmaya başlamalarını sağlamıştır.
Devir, artık her anlamda kolay ve zaman kazandıran eylemlerin, edinimlerin devri. Bu nedenle siz online olarak bilet işlemi gerçekleştirebileceğiniz bir site açtığınızda, insanlara amme hizmeti yapmış olacaksınız. Bu esnada da çok daha rahat ve fazla sayıda bilet satma işlemini gerçekleştirmiş olacaksınız. Yani her iki taraf için de, işletme ve yolcu olarak bir rahatlık söz konusu.
Sektörün hedefi, tüm otobüs biletlerinin elektronik ortamda satılması ve sektörün, e- bilete geçmesi olmalıdır.