SHY 22 Hava limanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği’nde yapılan değişiklik sektörümüzü ne kadar ilgilendiriyor!

Bilindiği üzere 28 Ağustos 2018 Tarih ve 30519 Sayılı Resmi Gazetede Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü
tarafından yayınlanan “Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği(SHY-22) ‘nde Değişiklik yapılmasına dair Yönetmelik yayınlandı.
Bayram ve tatil dönemi rehavetiyle konuyu derinlemesine inceleme fırsatı bulamadık.
Ancak Turizm haberleri.com haber sitenizde yayınlanan Havalimanlarında tekelleşme tartışması  başlıklı yazı dolayısıyla konuyu araştırdım.
Bu değişİkliğe neden gerek duyulduğunun öncelikle bilinmesinde fayda görüyorum.
17.06.2018 Tarih ve 30099 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan H Havalimanları Yer Hizmetleri
Yönetmeliği(SHY-22) Yapılan değişiklikler ve Sektörün itirazı ve Danıştay’da Tüm Otobüsçüler Federasyonun açtığı dava konusu olan maddeler;

MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“c) Şehir terminali ve/veya terminalleri ile havalimanı arasında ve/veya havalimanından çevre illere ve ilçelere yapılacak olan düzenli yolcu taşıma işletmeciliği, karayolu taşımacılığı ile ilgili tüm mevzuata uyulması koşulu ile taleplere göre, bu Yönetmelik esasları çerçevesinde havalimanı işletmecisi tarafından düzenlenir. Ancak 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 9 uncu maddesine göre Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME) kararı ile yetkilendirilen ve havalimanı, şehir merkezi, havalimanı arasında ulaşım hizmeti verecek kuruluşlar bu Yönetmelik gerekliliklerinin dışındadır. Ulaşım hizmetinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır.

MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“c) Şehir terminali ve/veya terminalleri ile havalimanı arasında ve/veya havalimanından çevre illere ve ilçelere yapılacak olan düzenli yolcu taşıma işletmeciliği, karayolu taşımacılığı ile ilgili tüm mevzuata uyulması koşulu ile taleplere göre, bu Yönetmelik esasları çerçevesinde havalimanı işletmecisi tarafından düzenlenir. Ancak 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 9 uncu maddesine göre Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME) kararı ile yetkilendirilen ve havalimanı, şehir merkezi, havalimanı arasında ulaşım hizmeti verecek kuruluşlar bu Yönetmelik gerekliliklerinin dışındadır. Ulaşım hizmetinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır.

SHY-22 Yönetmeliğinin 3 Maddesi ve 11 Maddesinin 1 Fıkrasının (c) bendinin iptaliyle ilgili Federasyon olarak açtığımız ve Danıştay 15 Dairesi’nin yürütmeyi durdurma  Kararı vermiş bulunmaktadır.
Karar metni:
Büyükşehir Belediyesi ve belediye sınırları dahilinde toplu taşıma ilgili husularda karara almak ve tasarrufta bulunmak yetkisinin Büyükşehir ve Belediyelere ait olduğu, anlaşılmakla birlikte, sivil havacılık alanında özel bir düzenleme  niteliğinde bulunan “Türk Sivil Havacılık Kanunu ‘nda havacılığın bir unsuru olarak belirlenen yer hizmetleri hususunda düzenleme yapma yetkisinin,
Ulaştırma Altyapı Bakanlığına bırakıldığı, bu kapsamda düzenleme yapma yetkisinin  kullanılması amacıyla çıkarılan yönetmelik ile “Ulaşım” hizmetinin yer hizmetleri kapsamında olduğu belirtildiğinden, hava limanları ile  yerleşim yerleri  arasındaki taşımacılığın nasıl yürütüleceğini belirleme yetkisinin Ulaştırma Altyapı Bakanlığı ait olduğu anlaşılmaktadır.

Bu durumda Ulaştırama Altyapı Bakanlığına verilen  havalimanları ile yerleşim yerleri arasındaki taşımacılık faaliyetlerinin  düzenlenmesine ilişkin  yetkinin  istisnai nitelikte olduğu  kamu menfaatleri çerçevesinde yürütülmesi  gereken iktisadi bir faaliyet olan  ulaşım hizmetinin  düzenlenmesi konusundaki yetkinin havalimanı işletmecisine  devrini mümkün kılacak yasal düzenleme  bulunmadığı görüldüğünden,  üst hukuk normlarına uygun olarak düzenlenmediği anlaşılan dava konusu Yönetmelik maddesinde hukuka uyarlık bulunmamakta olup uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararlara neden olacağı açıktır.

Açıklanan nedenlerle 2577 Sayılı Kanunun 27 maddesindeki koşullar gerçekleşmiş bulunduğundan
17.06.2017 tarih ve 30099 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22)’nde değişiklik yapılmasına Dair Yönetmeliğin 3 Maddesi İle değişiklik yapılmasına dair yönemeliğin 11 Maddesinin 1 fıkrasının (c) bendinin yürütmesinin durdurulmasına
19.12.2017 tarihinde karar verilmiştir.

Dolayısıyla Yönetmeliğin bu maddeleri hakkında yürütmeyi durdurma kararı verilmiştir.

Karayolu yolcu taşımacılığı açısından değerlendirdiğimizde,  Hava limanları işletmecilerinin bu konda yetkili olamayacağı, düzenleme yapamayacağı Bu yetki için Sivil Havacılık Kanununda yasal düzenleme gerektiği açıkça belirtilmektedir.
Büyükşehir ve Belediye sınırları içinde yapılan kentiçi toplu yolcu taşımacılığı faaliyetlerinde Büyükşehir ve Belediyelerin yetkili olduğu belirtilmekte Hava limanları ile çevre iller ve yerleşim yerlerine yapılan taşımalarda tek yetkilinin Ulaştırma Altyapı Bakanlığın’da ait olduğu açıkça belirtilmektedir.

Sonuç olarak biz yürütmeyi durdurma kararı sonrasında sektörümüzün lehine adil bir  yeni bir düzenleme açıkçası bakanlığımızdan bekliyorduk. Buradaki en önemli beklentimiz. Özellikle Karayolu ile yapılan Tarifeli ve düzenli seferlerin  Yetki belgeli işletmelerce Hava Limanlarından da yapılabilmesi yönündeydi. 17.06.2017 Tarihinde yapılan Yönetmelik değişikliği öncesinde, Sabiaha Gökçen Hava Limanından, Gebze, Bursa İzmit, Adapazarı, Yalova gibi çevre illere yolcu taşımacılığı yapılabiliyordu. Tatsız ve sektörce tasvip etmediğimiz bir hadise dolayısıyla böyle bir düzenlemeye malesef gidildi.
Bu yetki yönetmelik değişikliğiyle Hava Limanı İşletmecilerine verilmesine rağmen yurt genelinde bazı hava limanlarında sözleşmelerden kaynaklanan yetki belgeli işletmeciler tarafından taşımalar devam etti ve yüksek taşıma potansiyeli olmayan illerde ise halen devam ediyor.
Çözüm olarak getirilen düzenleme başka yanlışları da peşinden getirdi.
Hava Limanı işletmecisi, yönetmeliğin kendisine tanıdığı avantajla,  ihale bile etmeden Bursa taşımalarını Bursa Büyükşehir Belediyesine verdi. Diğer illere yapılan taşımalar ise Hava limanından bir otobüs terminaline taşınarak aktarmalı olarak yapılabiliyor.Tekelci ve rekabetten yoksun bir taşıma modeli malesef Sabiha Gökçen Hava Limanına yerleşti. Allahtan İBB ve Kocaeli  Büyükşehir Belediyesi Belediye otobüsleriyle bu açığı kısmen kapatıyor.
Buradasektör olarak bizim beklentimiz, Bir uçak şirketiyle anlaşma zorunluluğu olmadan arz ve talep dengesi gözetilerek, Birden fazla yetki belgeli işletmeye Bakanlık tarafından hava limanlarından kendisinin belirleyeceği taşıma hatlarında  Şehirler arası tarifeli ve düzenli yolcu taşımacılığı hizmetinin Bakanlık tarafından izin verilmesidir.  Beklentimiz Karayolu Taşıma Kanunu Kapsamında Karayolu Taşıma Yönetmeliği  veya bir Genelge ile çözülebileceği düşüncesindeydik beklentimiz bu yöndeydi.
Hava Limanından başlayan ve biten yolcu taşımalarını yeni bir  hat talebi gibi değerlendirilmesi gerekir,  İzin verir vermez, Bakanlığın tasarrufundadır diye düşünüyorduk
Yetkiyi hava limanı işletmesine devredeceğini aklımızdan bile geçirmedik.

Konuya sadece İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Dalaman  olarak bakmamamız gerektiğini Yurt genelinde tüm hava limanlarında geçerli olacak Ulusal bir mevzuat düzenlemesiyle çözülebileceği düşüncesindeyim.

Bir taraftan enteğre taşımacılıktan bahsedeceksiniz, yönetmeliklerde yer alacak, YHT de örneği var Eskişehir Bursa, Konya Antalya hatlarında TCDD İle karayolu taşımacıları tarafından gerçekleştiriliyor, doğrusu da budur. Öbür tarafta  sahadan çekiliyorsunuz  hava limanı işletmecileri ve Belediyelerle taşımacıyı karşı karşıya bırakıyorsunuz. Enteğre yolcu taşımalarını zorlaştıran uygulamalar ve düzenlemeler yapılıyor. Buna akıl erdirmek çok zor.
Hava Limanına gelen yolcu terminalden bir aktarma ile en yakın ile neden gidemesin,  Örneğin yeni Hava açılacak Uluslararası Havalimanında tahsis edilecek bir terminalden  Direk Edirne, Çorlu, Lüleburgaz,Tekirdağ, Çanakkale hatta Bursa Adapazarı, İzmit seferleri neden düzenlenmesin.

SHY 22 de 28 Ağustos Tarihinde yapılan son değişiklikten sonra, Karayolu Yolcu taşımacılarına
Hava Limanlarından yapılan yolcu taşımalarının önü tamamen kapatılmıştır.
Havalimanı işletmeciliğinde A Grubu Çalışma Ruhsatı almış Yer hizmeti veren kuruluşlar tarafından yapılabilecektir.
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafında bu iznin verildiği Ülkemizde 3 Adet A Grubu İşletme vardır.
Bu İşletmeler hangi hava limanlardaki yer hizmeti vermektedirler, Bu işletmelerin dışında hiçbir işletme yolcu taşımacılığı yapamaz, Bu işletmeler,  hangilerinde yolcu taşımalarına talip olur hangi şartlarda yapar, hangilerinde taşeron çalıştırır bu günden bilemeyiz. Bir işletmelerin biri dışında şehirler arası karayolu yolcu taşımacılığı yapan zaten yok!

Şimdi küçük hava limanlarından Karayolu Taşıma Kanunu ve Yönetmelikleri kapsamında Uçak firmasıyla anlaşma yaparak yolcu taşıyan işletmelerin durumu ne olacaktır.
Tüm taşıma sözleşmleri iptal mi edilecektir. Sözleşme süresi sonuna kadar devam mı edeceklerdir belirsizdir. Peki bu işletmelerden herhangi bir hava limanı için verimsiz alt yapı ve yatırımım yok diye talebi karşılamaz veya imtina ederse ne olacaktır. DHMİ İşletmesi dışında, Havalimanının işletmesini üstlenen firma bu hizmetin tamamını verecekmidir? DHMİ İşlettiği limanlarda Yer Hizmetini kazanan A Grubu üstlenici bu işi de yapmak zorunda mı olacaktır. Bu Konuda yetkililerden açıklama  bekliyoruz.

Yönetmeliğin bu şekliyele uygulanması durumunda Haksız rekebet getirip getirmeyeceğini tartışmadan önce Sivil Havacılık genel Müdürlüğünden, Sadece havalimanı içinde yer hizmeti vermek için izin ve yetki belgesi almış işletmelere, kent içi belediye mücavir alan sınırları içinde belli noktalara taşıma yapmanın dışında şehirlerarası yolcu taşımacılığı izninin de verilmesidir.
Bizim sektörümüzü ilgilendiren konu bu yönüdür. Öncelikle tartışılması gereken husus budur.
Karayolu yolcu taşımacılığı sektörü kendi asli işi olan yolcu taşımacılığını hava limanlarından yapamaz yaptırılmaz hale getirilmektedir. Yurt genelindeki tüm hava limanlarından yolcu taşımaları 3 adet firmanın tekeline bırakılmaktadır. Bu işi uçak firmaları da yapamayacak yaptıramayacaktır. Açıkçası şu anda bu taşımaları yapan küçük işletmlere bu üç firmanın taşeronu haline dönüşecektir. Bu konuda tepkiliyiz.
Tekelleşme olacağı ve alternatif olmadığı için bırakın haksız  rekabeti rekabet ortamı oluşmaz.
Tekel den söz edilebilir, Tek firmanın olduğu yerde rekabetten söz edilemez. Uygulama başladıktan sonra Rekabet kuruluna gidilebilir.

Tekel uygulamasının ,Hizmet kalitesini ne şekilde etkileyeceğini ve uygulanacak fiyat politikası sonuçlarını yolcu açısından değerlendirilmesini zaman bırakmak gerekir diye düşünüyorum. Bir Başka Husus ta Yönetmeliğin Büyükşehir belediyeleri kanunu İle çeliştiği
ve bazı belirsizliklerin olduğu görüşündeyim. Havalimanları Karayolu Taşıma Kanunu ve Yönetmeliğine göre Otobüs terminali kabul edilmemektedir. İl dışı Tarifeli ve düzenli seferler nasıl yapılacaktır.
Yolcu taşıma fiyatlarını kim tespit edecektir! Büyükşehirlerde UKOME ler Mi? Belediyelerde İl Trafik Komisyonları’mı? Ulaştırma Altyapı Bakanlığı’mı?
Özel Hava Limanı İşletmecisi kendisi bu işi üstlenmiyorsa, Yolcu taşımalarını ihaleye mi çıkaracaktır? Dilediğine verbilirmi İhale Devlet İhale kanununa tabi olacakmıdır?  Havalimanı işletme iznini alan kuruluşa il içi ve şehirlerarası yolcu taşımaları  işin ayrılmaz bir parçası olarak yer hizmetlerine dahil olarak mı ihale edecektir?
En önemli husus ise yukarıda yazdığım danıştay kararında belirtilen yasal hukuk çerçevesine uygunmudur?
Özel Hava Limanı İşletmecisi Yolcu taşımalarını ihaleye mi çıkaracaktır? Dilediğine veya yer Hizmeti veren kuruluşa işin ayrılmaz bir parçası olarak yer hizmetlerine dahil olarak mı ihale edecektir?

En önemli husus ise yukarıda yazdığım danıştay kararında belirtilen yasal hukuk çerçevesine uygunmudur? Danıştay kararında açıkça belirtildiğine göre havalimanlarından yolcu taşımacılığı faaliyetinin havalimanları yer hizmetlerinine dahil edilmesinin hukuka aykırı olduğu belirtilmesine rağmen idarenin neden böyle bir düzenlemeye gittiği ve gerekçeleri sektörümüzce yeterince anlaşılamamıştır.

Yeni Havalimanı’na ulaşım için düzenlenen “Bagajlı Lüks Taşımacılık İhalesi İstanbul’un muhtelif semtlerine yapılacak yolcu taşımacılığı ihalesi bu hafta  sonuçlandı.

İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü, İstanbul genelinde Yeni Havalimanı toplu ulaşım entegrasyonu kapsamında, “Bagajlı Lüks Taşımacılık (BLT) Hatlarının” oluşturulması ve taşımacılığın uygun araçlarla karşılanması amacıyla 18 hat üzerinde 150 otobüs ile 10 yıl süreli toplu taşıma yapmak üzere hat kiralama ihalesini “Altur-Havaş-Free turizm konsorsiyumu kazandı. Hayırlı Olsun diyorum.
Bu konsorsiyum içinde, Hava limanlarından uzun yıllardan beri yolcu taşımacılığı yapan A Grubu Bir işletmenin olması, ihalenin, yukarıdaki belirtiğim, yeni yönetmeliğe ve mevzuata uygun olarak yapıldığı açıkça görülmektedir!

Ancak Bu ihalenin İETT Tarafından yapılıp yapılamayacağı yeni yönetmelik şartlarına göre bence tartışmalıdır.

Yeni hava limanı işletmecisi Yeni bir taşıma ihalesi açabilir? Yasa ve yönetmeliğe göre mani bir durum yoktur. İBB Ukome kararıyla ihaleyi alan işletme ve ihalede belirtilen taşım hatları dışında başka hatlara ve başka  bir işletmeye bu izni verir mi? vermez mi? bu da tartışılacak bir konudur? Büyükşehir Belediyeleri kanunu  ve il içinde yapılan taşımalarda yetki ve sorumluk açısından yetki karmaşası ortaya çıkmaktadır. Havaş’ın önceki dönemde yaşadığı sıkıntıları hatlarının IBB ve Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından taşıma hatlarının iptal edildiği yargıya taşındığını hepimiz biliyoruz.

Ulaştırma Altyapı bakanlığı ve Sivil Havacılık genel Müdürlüğü ile Hava Limanları Yer Hizmetlari Yönetmeliği (SHY-22) değişiklik ve düzenlemeleri konusunda Sektörümüzün görüşü alınmadı.
Açıkçası değişikliğin bu şekilde yapılacağı konusunda bilgimiz olmadı.

Konunun karayolu Yolcu taşımacılığı sektörü tarafından uzun zaman tartışılacağı hatta tekrar yargıya taşınacağı düşüncesindeyim.
Saygılarımla
Nusret ERTÜRK